Anadolu’da aklın serüveni 2

-
Anadolu’da aklın serüveni 2
Anaksimandros ve “Apeiron”

Batı  Anadolu’da düşünce alanında başlayan gelişmeler yalnızca antik çağ için değil diğer dönemlerde de büyük bir etki yaratmıştır. Pers istilası, Milet’in yakılıp yıkılması ve İyon şehirlerinde görülen ayaklanmalar felsefenin de göçüne neden olmuştur. Bu göç Atina merkezli olarak, geldiği kaynağı kaybetmeden gelişimini sürdürmüştür.

Milet Okulu’ndan olan Anaksimandros, Thales’in öğrencisidir. Felsefe tarihinin ilk filozofu ve kurucusu sayılan Thales gibi Anaksimandros da mitolojik dünya görüşünde sarsıcı etki yaratmıştır. Doğa olaylarını tanrılara bağlayan mitosu alt üst eden Thales gibi Anaksimandros da varlık problemi ile uğraşmış, varlığın özüne ilişkin araştırmalar yapmıştır. Filozof; şimşeğin, yer sarsıntılarının, ay ve güneş tutulmalarının nedenlerini de açıklamaya çalışmıştır. O dönemde şimşek Tanrı tarafından fırlatılan bir silah, yer sarsıntısı da Tanrı’nın insanları cezalandırması olarak algılanıyordu.

M.Ö. 610-545 yılları arasında yaşan Anaksimandros, Miletlidir. Sonsuzluk kavramını ortaya atmıştır. O’na göre her şeyi kuşatan “Apeiron”, bitmek tükenmek bilmeyen sınırsız bir olgudur. Her şeyin başlangıcında var olan temel şeydir, sonsuzdur. “Apeiron” belirli bir şey, bir madde değildir.

Aristo, Anaksimandros’un coğrafyaya aşırı ilgi duyduğunu söyler. O’nun, dünyanın ve gökyüzünün haritasını çizdiği bilinmektedir. Dünyanın büyüklüğü, yer ile gök arasındaki mesafeyi ölçmeye uğraştığı da yapıtlarından anlaşılmaktadır. 


Filozof Anaksimandros’un, evren ile ilgili söyledikleri de fizik bilimiyle açıklanmaktadır. Kendisine tarihin ilk fizikçisidir denilebilir. O’na göre, “Devlette nasıl yasalar varsa, evrenin de yasası vardır. Evrende var olmuş ne varsa hepsi yok olur ve Apeiron’a zorunlu olarak geri döner. Evren bir kozmos yani düzenli bir bütündür. Bu kozmosda zorunlu olan yasa, Apeiron’dan oluşan her şeyin yine Apeiron’a dönmek zorunda olmasıdır.”

Mehmet Zengin 03 Haziran 2015, İstanbul

  Kaynaklar
-İlkçağ ve Ortaçağ Felsefe Bilimi
 Prof.Dr. Erns von Aster.
-Batı Anadolu’nun Yetiştirdiği Antik Filozoflar
 Macit Gökberk.
-İlkçağ Felsefesi Tarihi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi,
 Doç.Dr.Kamıran Birand. 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Nefes mi, buğday mı? Yunus Emre

-
Resim
Nefes mi, buğday mı? “Hakikat bir denizdir şeriat anın gemisi Çoklar gemiden çıkıp denize dalamadılar Dört kitabı şerheden hakikatte asidir Zira tefsir okuyup manasın bilmediler” Yunus Emre Anadolu Selçuklu Devleti döneminde Horasan Erenleri ve Türkmenleri ile kök salmaya başlayan felsefi akım, şiirlerini Türkçe olarak yazan Yunus Emre ve O’nun tabii olduğu topluluğa olan bakış açışı hakkında somut kanaat oluşmasını sağlamıştır. Yunus Emre’nin hayatı ile ilgili araştırmalar sınırlı bilgilere ulaşmış olsa da 1240-1320 yılları arasında yaşadığı konusunda ortak görüşler ortaya çıkmaktadır. Kendi eserlerinden ulaşılan bazı bilgiler de bunda etkili olup,  Risâletü'n-Nushiyye isimli eserinin sonlarındaki, “Söze târîh yidi yüz yidi-y-idi Yûnus cânı bu yolda fidî-yidi” beyitinde geçen h. 707/ m. 1308 tarihi, Yunus Emre'nin bu yılda hayatta olduğuna işaret etmektedir. O’nun h. 720 / m. 1320 yılında seksen iki yaşında öldüğünü belirten bir mecmua kaydı is...
Devamı

Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli

-
Resim
Anadolu’nun nefesi I Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli “Erkek dişi sorulmaz muhabbetin dilinde, Hak’kın yarattığı her şey, yerli yerinde Bizim nazarımızda kadın, erkek farkı yok, Noksanlıkla, eksiklik senin görüşlerinde.” Anadolu’nun kültürel yapısı içinde 13.yüzyılda devrim niteliğinde değişimler yaşanıyordu. Horasan ve Türkistan bölgesinden özellikle Moğol baskısı ile kitleler halinde Anadolu'ya akan Türkmen toplulukların önemli bir bölümü, yurt tutup çerağ yakma ve birlik sağlama amacı içindeydi. Anadolu’ya gelen erenler içinde Hacı Bektaş Veli’nin adı özellikle bu asrın ikinci çeyreğinden itibaren önem kazanmaya başlıyordu. Gülşehiri’nde Sulucakarahöyük’te kerametleriyle civar illerde adından sıkça söz ettiren bir er çıkıyordu meydana. Adı Bektaş olan, hakikatten haber vererek Hace sonra da Hünkâr adını alan bir ışık, ilmi ile aydınlık saçıyordu çevresine. Mücadeleci, akılcı, gelenek  ve değerlerine bağlılığının yanında keramet sahibi olması O’nu yüceltiyordu. Ah...
Devamı

Sarı Saltık

-
Resim
Anadolu’nun Nefesi 15 Sarı Saltık  “Bir yerde ocağın olsun, bin yerde tütsün” Anonim Moğolların baskısı altındaki 13. yüzyıl Anadolu’sunda istilaya karşı verilen mücadelede Anadolu erenleri, büyük bir savunma içine girdiler. Türkmenlerin destek verdiği bu mücadelede Ahi Evren, Hacı Bektaş Veli, Karaca Ahmet, Sarı Saltık, Barak Baba, Tabduk Emre ve Yunus Emre gibi isimlerin ön plana çıktığı görülmektedir. Bu bereketli ama çetin coğrafyada ocak kurup bin yerde tütmesini sağlamak için gayret gösteren erenler, sınır boylarında dolaşmış, Rumeli, Balkanlar ve Kırım’da aydınlanma meşalesini yakmışlardır. Bu meşale, farklı inanç ve öğretilere sahip toplumların kaynaşmasında rol almış ve temel teşkil etmiştir. İşte destanlaşan kişiliği ile Osmanlı öncesinde Balkanlar’da çerağ yakan Sarı Saltık; Bosna Hersek, Arnavutluk, Polonya, Kırım, Moldova ve Rusya dahil çok sayıda ülkede ve 40’ın üzerinde yerde makama sahip bir şahsiyettir. 20. asırda Türk Edebiyatı’nın önemli isimleri a...
Devamı