Mistisizmin Hindistan’da baharla buluşması: Holi festivali

Kadim zamanlardan kalma bazı farklı inanç ve gelenekler dünyanın çeşitli bölgelerinde günümüzde de devam etmekte, festival ya da kutlamalarla varlığını korumaktadır. Özellikle mevsimsel döngülerle ilgi olan köklü gelenekler renkli olduğu kadar ilginç törenlere de ev sahipliği yapmaktadır. Hindu geleneklerinde kutlanan Holi Festivali de, dünyanın en göz alıcı kutlamaları arasında gösterilmektedir. Bu yıl 09-10 Mart tarihlerinde düzenlenecek olan festivalin ilk gününde iyiliğin kötülüğe karşı zaferi, ikinci gününde ise baharın gelişi coşkuyla selamlanacak. 

Doğanın canlanışını ve uyanışını temsil eden bahar mevsimi ile ilgili yeryüzünde birçok etkinlik yapılmakta, bu etkinlikler geçmişten gelen ritüellerle renkli olduğu kadar heyecan verici kutlamalarla da dikkati çekmektedir. Tarım ve hayvancılıkla uğraşan topluluklarda da bahar mevsiminin gelişi büyük bir önem taşır. Çünkü baharda tabiat kış uykusundan uyanır, ağaçlar çiçek açar, hayvanlar yavrular. Dolayısı ile zorluklarla dolu kış mevsiminin ardından gelen bahar; bolluğun, neşe ve sevincin simgesidir. Kış mevsiminin sona erişi ve baharın gelişi birçok toplulukta değişik etkinliklerle kutlanmaktadır (Arslan, 2014). Bu geleneksel uygulamalar içinde öne çıkan Hintlilerin Holi Festivali, çok renkli olmakla birlikte çılgın anlara tanıklık etmektedir. 

Küçük prensin zalim babadan kurtuluşu

Holi Festivali, ilkbaharın yaklaştığı ilk dolunayda yapılmaktadır ve aslında bir mitolojiye dayanmaktadır. Adını da şeytan kral Hiranyakashipu'nun kız kardeşi olan Holika'dan alır. Kötülüklerin kralı Hiranyakaşipu, ‘Hindu Tanrısı Brahma’ tarafından ölümsüzlükle ödüllendirilir. Zamanla kibirli olmaya başlayan Hiranyakaşipu, herkesin kendisine itaat etmesini ister. Ancak oğlu Prablah, karşı çıkar ve itaati reddeder. Hiranyakaşipu, birçok defa oğlu Prablah’ı öldürmeye çalışsa da diğer tanrı Vishnu, Prablah’ı kurtarır. Kızgın kral, Hiranyakashipu, ateşe bağışıklığı olan kız kardeşi Holika'nın yardımıyla Prahalad'ı öldürmeye karar verir. Bir ateş yakılır ve Holika, Prahalad'ı tutarak ateş içine oturur. Ancak Prahalad ateşten zarar görmeden çıkar, Holika ise kül olur. Hindu tanrısı Vishnu bunun üzerine Hiranyakaşipu’yu öldürerek yerine oğlunu getirir (Özyurtseven, 2017; The Times of India, 2017).

Holika’nın yakılışı

Festivalin ilk günün gecesinde ateş yakılmaktadır. Holika’nın bir kuklası odun yığınlarının üzerine konulmakta ve gün batımından sonra “Holika” denen şenlik ateşi yakılmaktadır. Ritüel, iyiliğin kötülük üzerindeki zaferini simgelemektedir. İnsanlar ateşin etrafında toplanıp şarkı söyleyerek dans etmektedirler. Bu ayin, “Holika’nın Yakılışı” ya da “Küçük Holi” olarak adlandırılmaktadır (Beken, 2015).

Renklerin yağmuru

Festivalin ikinci yani son günü, renklerin günüdür. Günler önceden marketler ve sokaklar, farklı renk boyalarla dolmaya başlar. Bu günlerde kırmızı, sarı, mor, yeşil, mavi gibi birçok rengi sokaklarda görmek mümkündür. Bu, hem insanlara enerji verir hem de onları festivale hazırlar. Festival dönemi, toprak boyaları da marketlerde satılır ancak bazıları renkleri kendi kendilerine tesu ve palash adı verilen bitkilerden yapılır. İnsanlar bir araya gelerek birbirlerine renkli tozlar, boyalar fırlatırlar (Kömürcü, 2018).

Festivalin bu bölümü ile ilgili mitoloji ise şu şekildedir: Hint tanrısı Lord Krishna arkadaşı Radha’yı kıskanır çünkü kendisi karanlık bir tene sahipken Radha’nın teni rengârenktir. Küçük Krishna, doğanın bu adaletsizliği karşısında annesi Yashoda’ya dert yanar. Annesi oğlu Krishna’nın gönlünü almak için yüzünü Radha’nınki gibi kendi seçtiği renklerde boyamayı teklif eder. Krishna bu teklifi seve seve kabul eder ve yüzünü boyar. Daha sonra bu oyun popülerlik kazanır ve zamanla bir festivale dönüşür.

Holi sadece Hindistan’da kutlanan bir bayram değildir. 50’nin üzerinde ülkede gerçekleşmekte olup ABD, İngiltere, Kanada ya da Avustralya’da yaşayan Hintliler de Holi’yi kutlamaktadırlar. Almanya’nın büyük kentlerinde de şenlikler düzenlenmektedir (Deutsche Welle, 2013). Son birkaç yıldır Türkiye’de de Holi Festivali yapılmaktadır.

Holi Festivali, Hindistan'da kast sisteminin ortadan kalktığı bir gündür.  Zengin, fakir, soylu, kadın, erkek ayrımı olmadan herkes sokakta ve renklerle kaplanmış haldedir. İnsanlar birbirlerinin yüzünü boyayarak sevgi ve güven gösterisinde bulunurlar. Bütün gün eğlendikten sonra da akşam sevdiklerini ziyarete giderler. Evlerde ise Holi'ye özel ikramlarla ve renklerle karşılanırlar (Sözcü, 2018).  Festivalin önümüzdeki yıllarda daha da yaygınlaşması bekleniyor.

Kaynaklar
-BEKEN Şule (2015), Hindistan’da Rengarenk Bir Festival, Pozitif Dergisi,
http://www.pozitifdergisi.com/deneyim/hindistanda-rengarenk-bir-festival.html

- DW (2013), Holi: Hindistan’da Renklerin Bayramı, Deutsche Welle,
https://www.dw.com/tr/holi-hindistanda-renklerin-bayrami/g-16701358

-HAMMET Arslan (2014), Holi: Hindu Bahar Bayramı, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.39, 181.

-KÖMÜRCÜ Mehmet Can (2018), Holi festivali Nedir? Holi Festivali Ne zaman?
http://www.milliyet.com.tr/holi-festivali-nedir--holi-festivali-ne-zaman--molatik-1109/

-ÖZYURTSEVEN Tahir (2017), Renklerin Festivaline Geri Sayım: Holi/Hindistan
http://www.hurriyet.com.tr/seyahat/renklerin-festivaline-geri-sayim-holi-hindistan-40383277

-Sözcü (2018), Dünyanın En Renkli Festivali Holi
https://www.sozcu.com.tr/hayatim/seyahat/dunyanin-en-renkli-festivali-holi/

-The New Indian Express (2019), Happy Holi 2019: People Celebrate the Festival of Colours Across India
https://www.newindianexpress.com/galleries/nation/2019/mar/21/happy-holi-2019-people-celebrate-the-festival-of-colours-across-india-102164--2.html

-The Times of India (2017), Holi festival: History
https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/events/holi-festival-history/articleshow/57589584.cms